Wiślica - Bazylika Kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Lokalizacja:
Ul. Długosza 22, Wiślica, gmina Wiślica, powiat pińczowski, woj. świętokrzyskie GPS: 50.348898°N, 20.673573°E

http://www.parwislica.kielce.opoka.org.pl/

Zanim powstała obecna kolegiata, w jej miejscu istniał romański kościół p.w. Panny Marii, który został wybudowany w połowie XII wieku. Kościół był siedzibą kapituły kolegiackiej. Fundatorem romańskiego kościoła był prawdopodobnie Henryk Sandomierski, który z tego powodu został przedstawiony na gipsowej posadzce krypty wraz z Kazimierzem Sprawiedliwym, jego żoną i synami. Płyta Orantów (postacie w pozycji modlitewnej) jest najcenniejszym zabytkiem bazyliki. Krypta bazyliki, choć należy do świątyni, jest częścią Muzeum Archeologicznego w Wiślicy, które z kolei jest oddziałem Muzeum Narodowego w Kielcach.

W XII wieku kościół został rozebrany a z kamiennych pozostałości zbudowano Bazylikę Świętej Trójcy - czteroprzęsłowy budynek z prostokątną nawą, prezbiterium i bocznymi kaplicami.

W miejscu dwóch pierwszych kościołów powstała obecna Kolegiata Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Fundatorem był król Kazimierz Wielki, który w czynie pokutnym miał zbudować sześć kościołów: w Kargowie, Wiślicy, Sandomierzu, Stopnicy, Szydłowie i Zagości. Król Kazimierz znany był ze swojego zamiłowania do płci pięknej i często folgował swoim słabościom. Biskup krakowski Jan Bodzanta upomniał króla za pośrednictwem kanonika Marcina Baryczki, który został zamordowany (prawdopodobnie) na polecenie króla Kazimierza. Groźba ekskomuniki skłoniła króla do pokuty za tę zbrodnię.

Budowę rozpoczęto w 1348 roku od wzniesienia prezbiterium. Po rozbiórce drugiego kościoła wzniesiono dwuprzęsłową nawę, której sklepienie wsparto na trzech filarach stojących w osi nawy głównej. Legenda mówi, że była to pewnego rodzaju zemsta króla Kazimierza na biskupie Bodzantym - ponoć król miał powiedzieć, że wchodząc do kościoła nie chce widzieć biskupa... Budowę zakończono w 1360 roku.

Na ołtarzu umieszczony jest posąg Madonny Łokietkowej z około 1300 roku, który stał już w drugim kościele. Według tradycji przed posągiem modlił się o zjednoczenie kraju ukrywający się w Wiślicy Władysław Łokietek. 17 lipca 1966 posąg został został ukoronowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Obok świątyni stoi imponujących rozmiarów dzwonnica ufundowana w 1460 roku przez Jana Długosza. Pierwsze dwie kondygnacje wykonane z ciosów kamiennych, następne zaś z cegły. Na samy szczycie wieża została ozdobiona licznymi herbami.

W prezbiterium zachowały się malowidła bizantyjsko-ruskie powstałe w czasach Władysława Jagiełły.

W roku 1819 Kolegiata została skasowana. Tytuł Kolegiaty przywrócił świątyni w roku 1924 papież Pius XI.  W roku 2004 została podniesiona do godności Bazyliki Mniejszej przez Jana Pawła II.

Galeria - Bazylika Kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy

Ulica Długosza

Okno, z kórego odczytywano Statuty Wiślickie, czyli pierwszy "kodeks prawa karnego i cywilnego" stworzony przez Kazimierza Wielkiego. Do tego czasu królowie Polski opierali się na prawie zwyczajowym.

Wejście od strony północnej, którym podobno wjeżdżano konno do świątyni.

Wejście południowe.

Płyta erekcyjna ufundowna w 1464 roku przez Jana Długosza. Przedstawia króla Kazimierza Wielkiego wręczającego miniaturę kolegiaty Matce Bożej z Dzieciątkiem. Za królem stoi biskup krakowski Jan Bodzanta, który popycha ociagającego się króla Kazimierza.

Zemsta króla Kazimierza - filary stojące w centrum nawy skutecznie zasłaniają prezbiterium.

Prezbiterium

Ołtarz z posągiem Matki Bożej Łokietkowej z około 1300 roku. Powyżej pozostałości bizantyjsko-ruskich malowideł z drugiej połowy XIX wieku.

Sklepienie krzyżowo-żebrowe.

Krypta bazyliki z widocznym obrysem murów pierwszego kościoła i posadzką.

"Płyta Orantów" przedstawiająca (prawdopodobnie) Kazimierza Sprawiedliwego z żoną i synem.

Makieta pierwszej świątyni.

Dwunastowieczna posadzka z Bazyliki Świętej Trójcy.

"Dom Długosza" ufundowany przez kanonika w 1460 roku. Dziś pełni rolę plebanii, siedziby Muzeum Archeologicznego oraz muzeum parafialnego.

Podziemia domu Długosza.

Muzeum Parafialne gromadzące eksponaty związane z historią kolegiaty.