Rezerwat Zachełmie

Szczegóły: Kategoria: Rezerwaty Przyrody; Utworzono: 08 czerwiec 2024

Lokalizacja:
Gmina Zagnańsk, powiat kielecki, woj. świętokrzyskie GPS: 50.969748°N, 20.689125°E

Rezerwat przyrody Zachełmie został ustanowiony w 2010 roku na terenie dawnego kamieniołomu, gdzie zajmuje powierzchnię 4,6 ha. Wyrobisko o wymiarach około 500 na 200 metrów i głębokości dochodzącej do 20 metrów, zlokalizowane jest na zachodnim zboczu góry Chełmowej. Od XVII wieku wydobywano w nim dolomit, z którego zbudowano m.in. miejscowy kościół. W latach międzywojennych wydobywano również niewielki ilości tlenku żelaza. Po II wojnie światowej kamieniołom znacjonalizowano i poddano intensywnej eksploatacji. Wysokiej jakości dolomit przerabiano głównie na kruszywo drogowe i kolejowe. W roku 1978 kamieniołom został zamknięty, gdyż stanowił zagrożenie dla linii kolejowej, pobliskiego kościoła oraz ujęcia wód podziemnych w Zagnańsku.

Kamieniołom kryje liczne ciekawostki geologiczne, np. odsłonięcie geologiczne niezgodnego kontaktu kątowego skał dewońskich z młodszymi z okresu permu i triasu. Kolejną ciekawostką geologiczną są szczeliny z wysychania, czyli wieloboczne kształty powstałe podczas wysychania osadów dennych pod wpływem promieni słonecznych. Rezerwat zyskał światowy rozgłos po odkryciu przez polskich naukowców skamieniałości i śladów stóp najstarszych na świecie czworonożnych kręgowców tetrapodów, które 395 mln lat temu po raz pierwszy wyszły na suchy ląd.

Wokół kamieniołomu biegnie ścieżka, z której możemy podziwiać rezerwat z wyższej perspektywy. Na wschodnim krańcu kamieniołomu znajduje się dobry punkt widokowy na kamieniołom i najbliższą okolicę. Z tego punktu biegnie ścieżka na górę Chełmową 399 m n.p.m.