Sandomierska katedra została wybudowana około 1360 roku, z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. Wtedy budowana jako kolegiata, która do godności katedry podniesiona została w roku 1818 wraz z utworzeniem diecezji sandomierskiej. Świątynia została wzniesiona w miejscu pierwotnej kolegiaty romańskiej, zniszczonej przez Tatarów w XIII wieku i Litwinów w 1349 roku. Świątynia została wybudowana w stylu gotyckim. Ma konstrukcję halową ze sklepieniami krzyżowo-żebrowymi... 

Barokowa dzwonnica przy Bazylice Katedralnej p.w. NNMP w Sandomierzu została zbudowana w pierwszej połowie XVIII wieku. Budowę rozpoczęto w 1737 roku, ukończono zaś w roku 1741. W latach 1759-60 dzwonnica została pokryta blachą miedzianą. Podczas remontu w 1889 roku wymieniono więźbę dachową i pokryto nową blachą miedzianą. Wymieniono też schody prowadzące do dzwonów...

Zanim powstała obecna kolegiata, w jej miejscu istniał romański kościół p.w. Panny Marii, który został wybudowany w połowie XII wieku. Kościół był siedzibą kapituły kolegiackiej. Fundatorem romańskiego kościoła był prawdopodobnie Henryk Sandomierski, który z tego powodu został przedstawiony na gipsowej posadzce krypty wraz z Kazimierzem Sprawiedliwym, jego żoną i synami. Płyta Orantów (postacie w pozycji modlitewnej) jest najcenniejszym zabytkiem bazyliki. Krypta bazyliki, choć należy do świątyni, jest częścią Muzeum Archeologicznego w Wiślicy, które z kolei jest oddziałem Muzeum Narodowego w Kielcach.

Muzeum Archeologiczne w Wiślicy powstało 20 maja 1966 roku, jako odpowiedź na dużą ilość zabytków odkrytych podczas badań archeologicznych w latach powojennych. Głównym celem było zabezpieczenie i udostępnienie pozostałości architektonicznych – kościoła św. Mikołaja wraz z hipotetycznym baptysterium oraz zabytków odkrytych w podziemiach kolegiaty. Wybudowany w roku 1964 roku pawilon szybko uległ degradacji i na początku lat 80-tych szukano nowej siedziby dla muzeum. Nowej siedziby nie znaleziono, za to w roku 1986 rozpoczęto remont pawilonu, w wyniku którego stan budynku się... pogorszył.